Đánh giá rủi ro môi trường và đánh giá tác động môi trường

ĐÁNH GIÁ RỦI RO MÔI TRƯỜNG TRONG BÁO CÁO ĐTM CHO DỰ ÁN ĐẦU TƯ**

1. Giới thiệu chung về đánh giá rủi ro môi trường - Đánh giá rủi ro môi trường và đánh giá tác động môi trường

Đánh giá rủi ro môi trường (Environmental Risk Assessment – ERA) là một thành phần bắt buộc trong báo cáo đánh giá tác động môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định 08/2022/NĐ-CP.

ERA là quá trình dự đoán, nhận dạng, phân tích, đánh giá và lượng hóa các nguy cơ có thể gây ảnh hưởng xấu đến:

• sức khỏe con người
• môi trường nước – không khí – đất
• hệ sinh thái tự nhiên
• khu dân cư, hạ tầng, tài sản xã hội

Đặc biệt, ERA cho phép đánh giá rủi ro hóa chất – nhóm rủi ro phổ biến nhất trong các dự án công nghiệp, xử lý rác thải, sản xuất – chế biến, kho vận, dự án nông nghiệp công nghệ cao và các dự án lnên quan đến vật liệu nguy hại.

2. Mục đích của đánh giá rủi ro trong ĐTM

2.1. Dự đoán rủi ro tiềm ẩn trước khi dự án vận hành

ERA giúp xác định:

• Các tác động trực tiếp, gián tiếp hoặc tiềm ẩn
• Các sự cố môi trường có thể xảy ra
• Mức độ ảnh hưởng đến môi trường và cộng đồng

2.2. Đảm bảo dự án được triển khai an toàn – tuân thủ pháp luật

ERA hỗ trợ:

• Lựa chọn công nghệ an toàn
• Bố trí mặt bằng phù hợp
• Thiết kế hệ thống xử lý đúng quy chuẩn
• Giảm thiểu rủi ro trong quá trình sản xuất

2.3. Là căn cứ cho cơ quan thẩm định

ERA là yêu cầu bắt buộc theo Luật BVMT 2020:

• Định lượng mức độ ảnh hưởng
• Dự báo kịch bản xấu nhất
• Đề xuất biện pháp ứng phó
• Chứng minh tính khả thi và an toàn của dự án

2.4. Đảm bảo sức khỏe cộng đồng

ERA đánh giá khả năng con người tiếp xúc với:

• Hóa chất độc hại
• Khí thải – bụi – hơi
• Nguồn nước ô nhiễm
• Đất bị nhiễm độc

Qua đó đề xuất các giải pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

3. Khái niệm rủi ro môi trường và rủi ro hóa chất

3.1. Khái niệm rủi ro môi trường

Rủi ro môi trường là khả năng xảy ra sự cố hoặc tình huống gây thiệt hại đến:

• con người
• môi trường tự nhiên
• công trình, tài sản
• hoạt động kinh tế – xã hội

Rủi ro chỉ xảy ra khi tồn tại đồng thời:

1. Nguy cơ (hazard)
2. Mức độ phơi nhiễm (exposure)
3. Đối tượng bị ảnh hưởng (receptor)

3.2. Khái niệm rủi ro hóa chất

Rủi ro hóa chất là khả năng gây hại đến con người và môi trường do tiếp xúc với hóa chất:

• qua đường hô hấp
• qua da
• qua nước
• qua tiếp xúc môi trường gián tiếp

Rủi ro hóa chất phụ thuộc vào:

• Nồng độ hóa chất trong môi trường (PEC – Predicted Environmental Concentration)
• Giới hạn an toàn (PNEC – Predicted No Effect Concentration)

Rủi ro được xác định bằng tỷ số:

R = PEC / PNEC

Nếu R > 1 → nguy cơ cao, cần biện pháp kiểm soát.

4. Quy trình đánh giá rủi ro môi trường trong ĐTM

ERA gồm 4 giai đoạn theo tiêu chuẩn quốc tế:

4.1. Giai đoạn 1 – Nhận diện rủi ro (Hazard Identification)

Xác định:

• Hóa chất sử dụng trong dự án
• Hóa chất phát sinh trong quá trình sản xuất
• Tính chất độc hại (MSDS, độc tính LD50, LC50)
• Các hoạt động có khả năng gây sự cố
• Các dạng phát tán: nước thải, khí thải, bụi, tiếng ồn, chất thải nguy hại

4.2. Giai đoạn 2 – Phân tích liều lượng – đáp ứng (Dose Response Assessment)

Đánh giá:

• Ngưỡng độc hại
• Nồng độ không gây tác động
• Giới hạn tiếp xúc theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
• Ngưỡng theo QCVN Việt Nam

Đây là cơ sở để xây dựng PNEC.

4.3. Giai đoạn 3 – Đánh giá phơi nhiễm (Exposure Assessment)

Dự báo con người và sinh vật tiếp xúc với hóa chất qua:

• Hô hấp
• Nước thải – nước ngầm
• Đất nhiễm
• Chuỗi thức ăn
• Không khí môi trường xung quanh

Tính toán PEC dựa trên:

• Lưu lượng phát thải
• Hiệu suất xử lý
• Khoảng cách khu dân cư
• Đặc điểm khí hậu – thủy văn

4.4. Giai đoạn 4 – Đặc tính rủi ro (Risk Characterization)

So sánh:

PEC với PNEC
→ Nếu PEC > PNEC → rủi ro cao → cần biện pháp giảm thiểu.

Đánh giá 3 cấp độ:

• Rủi ro thấp
• Rủi ro trung bình
• Rủi ro cao

Đề xuất biện pháp:

• Công nghệ xử lý
• Kế hoạch giám sát
• Kế hoạch ứng phó sự cố
• Biện pháp quản lý nội bộ

5. Các loại rủi ro cần đánh giá trong ĐTM dự án đầu tư

5.1. Rủi ro an toàn – hóa chất

• Rò rỉ hóa chất
• Cháy nổ
• Nhiễm độc khí
• Tràn đổ dung môi

5.2. Rủi ro ô nhiễm

• Ô nhiễm không khí
• Ô nhiễm nước mặt – nước ngầm
• Ô nhiễm đất
• Ô nhiễm tiếng ồn – rung

5.3. Rủi ro vận hành

• Hỏng thiết bị xử lý
• Sự cố nguồn điện
• Quá tải hệ thống

5.4. Rủi ro thiên tai

Theo Luật Phòng chống thiên tai:

• Lũ, bão
• Sạt lở
• Hạn hán
• Nước biển dâng

5.5. Rủi ro đối với cộng đồng

• Phơi nhiễm hóa chất
• Lây lan bệnh tật
• Ảnh hưởng sức khỏe dài hạn

6. Công cụ đánh giá rủi ro trong ĐTM

6.1. Ma trận rủi ro (Risk Matrix)

Kết hợp:

• Xác suất xảy ra
• Mức độ nghiêm trọng

6.2. Mô hình lan truyền

• Khí thải: AERMOD
• Nước thải: MIKE 11
• Lan truyền đất nhiễm: Site Model

6.3. Phân tích FMEA – FTA

• FMEA: phân tích chế độ lỗi – tác động
• FTA: phân tích nguyên nhân gốc

6.4. Mô hình đánh giá hóa chất PEC – PNEC

• Tính toán rủi ro hóa chất theo chuẩn OECD

7. Đánh giá rủi ro môi trường theo luật Việt Nam

Luật BVMT 2020 quy định:

• Dự án nhóm I, II bắt buộc đánh giá rủi ro
• QCVN về khí thải, nước thải làm chuẩn
• Kế hoạch ứng phó sự cố môi trường phải đính kèm

Nghị định 08/2022/NĐ-CP quy định cụ thể:

• Xác định nguồn nguy cơ
• Xác định quy mô tác động
• Mô phỏng kịch bản
• Đề xuất giải pháp ứng phó

8. Biện pháp giảm thiểu rủi ro môi trường trong dự án đầu tư

8.1. Giảm thiểu rủi ro hóa chất

• Kho chứa có chống thấm
• Thùng chứa đạt chuẩn UN
• Hệ thống thu gom tràn đổ
• Thiết bị cảnh báo rò rỉ

8.2. Giảm thiểu rủi ro ô nhiễm không khí

• Lọc bụi túi vải
• Cyclone
• Xử lý mùi bằng ozone – UV
• Hệ thống quan trắc tự động

8.3. Giảm thiểu rủi ro nước thải

• SBR, AAO, MBR
• Tách dòng nước mưa – nước thải
• Hồ sinh học

8.4. Giảm thiểu rủi ro đất và chất thải rắn

• Kho CTNH đúng chuẩn
• Bãi lưu giữ chống thấm HDPE

8.5. Giảm thiểu rủi ro thiên tai

• Đê bao chống ngập
• Nâng nền dự án
• Hệ thống thoát lũ

Đánh giá khả năng kiểm soát rủi ro – điều kiện vận hành an toàn

Phải chứng minh:

• Dự án có đủ năng lực xử lý chất thải
• Hệ thống vận hành ổn định
• Cộng đồng không chịu ảnh hưởng
• Công nghệ phù hợp quy mô

Đánh giá rủi ro môi trường là một cấu phần khoa học – bắt buộc trong báo cáo ĐTM, đảm bảo rằng dự án đầu tư:

• An toàn,
• Không gây tổn hại đến sức khỏe cộng đồng,
• Không làm suy thoái môi trường,
• Không gây sự cố hóa chất – cháy nổ – ô nhiễm,
• Được triển khai bền vững và tuân thủ pháp luật.

Luận điểm cốt lõi của ERA là so sánh nồng độ dự đoán PEC của hóa chất trong môi trường với ngưỡng an toàn PNEC. Qua đó, dự án được thiết kế với đầy đủ hệ thống bảo vệ, giảm thiểu và ứng phó sự cố môi trường, bảo vệ sức khỏe người dân và hệ sinh thái.

Đánh giá rủi ro môi trường, đánh giá rủi ro cung cấp một quy trình có hệ thống để dự đoán nguy cơ tiềm tàng đối với sức khỏe con người và môi trường. Mục đích của việc đánh giá rủi ro hóa chất là để điều tra nếu một hóa chất đang được sử dụng hoặc có thể được sử dụng như dự định mà không gây tác hại cho sức khỏe con người và môi trường. Việc đánh giá rủi ro môi trường là một quá trình dự đoán liệu có thể là một nguy cơ ảnh hưởng xấu đến môi trường gây ra bởi một chất hóa học. nồng độ tiếp xúc với môi trường của một chất hóa học được dự đoán và so với dự đoán nồng độ không có hiệu lực đối với các ngăn môi trường khác nhau.

Đánh giá rủi ro môi trường cũng có thể tiết lộ nếu các biện pháp cần thiết để hạn chế hậu quả môi trường tiềm năng của một chất, ví dụ trong một ứng dụng nhất định, và nó có thể chỉ ra nếu tiếp tục thử nghiệm và kiến ​​thức về một chất là cần thiết. Nguyên tắc cơ bản của đánh giá rủi ro môi trường đã được quy định theo luật bảo vệ môi trường. Có rất nhiều đánh giá rủi ro môi trường khác nhau, ví dụ như đánh giá rủi ro an toàn, đánh giá nguy cơ ô nhiễm và đánh giá rủi ro thiên tai.

Đánh giá rủi ro thực hiện theo quy định của luật bảo vệ môi trường được tiến hành theo phương pháp chi tiết trong tài liệu hướng dẫn kỹ thuật về đánh giá rủi ro cho mới và chất hiện có. Chỉ việc đánh giá rủi ro và phạm vi đánh giá rủi ro bao gồm khí thải và tác động hậu quả về môi trường ở từng giai đoạn của chu kỳ sống của một chất hóa học, từ sản xuất, thông qua chế biến, xây dựng và sử dụng, tái chế và xử lý. mục tiêu bảo vệ cho môi trường bao gồm khí quyển, thuỷ sinh vật, sinh vật trầm tích ở, sinh vật sống trong đất, vi sinh vật trong các nhà máy xử lý nước thải, và động vật có vú và chim tiếp xúc thông qua tích lũy trong chuỗi thức ăn.

Đánh giá rủi ro môi trường là một chương trình để tiến hành đánh giá rủi ro được phát triển cho đánh giá định lượng các rủi ro gây ra bởi các chất hóa học mới và hiện có đối với sức khỏe con người và môi trường.

Đánh giá rủi ro được thực hiện trong một thủ tục từng bước bao gồm các giai đoạn sau (xem hình bên dưới):

Ước tính nồng độ mà ngăn môi trường hoặc có thể bị tiếp xúc hoặc liều lượng mà con người đang hoặc có thể được tiếp xúc.

mô-đun phát thải: tỷ lệ phát thải cho các giai đoạn chu kỳ sống khác nhau có thể được thiết lập bởi người sử dụng, hoặc các yếu tố phát thải có thể được lựa chọn từ các bảng predifined, dựa trên những đặc tính được biết đến, sử dụng và chức năng của một chất.

mô-đun phân phối: chứa tất cả các mô hình cần thiết để ước tính sự phân bố của một chất trong môi trường.

mô-đun tiếp xúc: tính toán mức độ tiếp xúc với các mục tiêu bảo vệ.

Hiệu ứng (đáp ứng liều)

Ước tính nồng độ hoặc liều lượng mà tại đó không có tác dụng bất lợi có thể được phát hiện.

Độc tính dữ liệu: thu thập các dữ liệu về độc tính và độc hại sinh thái có sẵn.

Phép ngoại suy: tùy thuộc vào số lượng và chất lượng của dữ liệu, ngoại suy (an toàn) yếu tố này được áp dụng cho các dữ liệu.

Không có tác dụng cấp: dựa trên các dữ liệu và ngoại suy các yếu tố, không có tác dụng cấp độ được tính toán.

Đặc tình rủi ro

Ước tính tỷ lệ mắc và mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ có thể xảy ra trong một khoang môi trường do tiếp xúc với thực tế hoặc dự đoán một chất. Việc lập dự toán được thể hiện như tỷ lệ giữa mức độ tiếp xúc với dự đoán hoặc liều lượng và dự đoán không có tác dụng cấp độ hoặc liều lượng cho mục tiêu bảo vệ. Những tỷ lệ này được gọi là Chỉ số định tính chất rủi ro.

Có rất nhiều đánh giá rủi ro môi trường khác nhau, ví dụ như đánh giá rủi ro an toàn, đánh giá nguy cơ ô nhiễm và đánh giá rủi ro thiên tai. Đánh giá rủi ro thực hiện theo quy định của luật bảo vệ môi trường được tiến hành theo phương pháp chi tiết trong tài liệu hướng dẫn kỹ thuật về đánh giá rủi ro cho mới và chất hiện có. Phạm vi đánh giá rủi ro bao gồm khí thải và tác động hậu quả về môi trường ở từng giai đoạn của chu kỳ sống của một chất hóa học, từ sản xuất, thông qua chế biến, xây dựng và sử dụng, tái chế và xử lý. mục tiêu bảo vệ cho môi trường bao gồm khí quyển, thuỷ sinh vật, sinh vật trầm tích ở, sinh vật sống trong đất, vi sinh vật trong các nhà máy xử lý nước thải, và động vật có vú và chim tiếp xúc thông qua tích lũy trong chuỗi thức ăn. Các hệ thống đánh giá rủi ro môi trường là một chương trình để tiến hành đánh giá rủi ro được phát triển cho đánh giá định lượng các rủi ro gây ra bởi các chất hóa học mới và hiện có đối với sức khỏe con người và môi trường.

Đánh giá rủi ro môi trường chiến lược được thực hiện theo từng bước bao gồm các giai đoạn sau:

Đánh giá rủi ro môi trường chiến lược là một công cụ để tính toán chi phí kinh tế gây ra bởi một sản phẩm hay một dịch vụ trong toàn bộ vòng đời của nó, từ mua nguyên liệu và linh kiện, chi phí sản xuất và đầu tư để sử dụng, bảo trì và quản lý chất thải. Không có tiêu chuẩn quốc tế cho Đánh giá rủi ro môi trường chiến lược. Phạm vi nghiên cứu Đánh giá rủi ro là chủ yếu là hạn chế hơn nhiều so với phạm vi nghiên cứu. Một nghiên cứu hàng không giá rẻ có thể cho ví dụ bắt đầu tại cửa của các nhà cung cấp, nơi mà quá trình khai thác nguyên liệu và lọc dầu thô không được chiếm. Trong hầu hết các trường hợp, các nghiên cứu Đánh giá rủi ro kết thúc tại một phần của chu kỳ cuộc sống nơi có chi phí cho quản lý chất thải xảy ra. Như vậy, các nghiên cứu Đánh giá rủi ro xem xét mua, bảo quản, sử dụng và cuối cùng của cuộc sống chi phí xử lý của sản phẩm.

Đánh giá rủi ro môi trường chiến lược là đặc biệt thích hợp cho việc đánh giá các lựa chọn thay thế thiết kế đáp ứng một mức hiệu suất quy định. Nó có thể cho thấy lựa chọn thay thế khác nhau có chi phí đầu tư, vận hành, bảo trì hoặc sửa chữa khác nhau, và cuộc sống có thể khác nhau trải dài có thể được áp dụng cho bất kỳ quyết định vốn đầu tư. Nó là phù hợp nhất khi chi phí ban đầu cao đang được giao dịch với chi phí giảm trong tương lai.

Hiệu quả sinh thái có thể được định nghĩa là tối đa hóa hiệu quả trong khi giảm thiểu tác động đến môi trường. Nó có thể được xem như là mối quan hệ giữa sản lượng kinh tế và tác động môi trường do sản phẩm hay hoạt động. Không có tiêu chuẩn quốc tế để tiến hành phân tích hiệu quả sinh thái, nhưng các công cụ khác nhau và các phương pháp mô tả trong các dự án Dantes có thể được kết hợp để đánh giá hiệu quả sinh thái của sản phẩm hoặc quy trình. Chung cho tất cả các nghiên cứu hiệu quả sinh thái là sản phẩm hoặc quá trình khác nhau được so sánh từ góc độ chu kỳ cuộc sống.

Trong nhiều trường hợp nó là hữu ích để xác định hiệu quả sinh thái của một sản phẩm hay hoạt động. Ví dụ, khi so sánh các sản phẩm mới với các sản phẩm cạnh tranh trên thị trường các khía cạnh môi trường cũng như kinh tế là cần thiết để đánh giá việc chấp nhận thị trường của các sản phẩm mới và các khả năng để đạt được thị phần. Một phân tích hiệu quả sinh thái cũng phục vụ cũng như một cơ sở cho các quyết định liên quan đến đầu tư mới hoặc để tối ưu hóa các quá trình phát triển sản phẩm.

Đánh giá rủi ro môi trường chiến lược khi phân tích Chiến lược hiệu quả kinh tế của sản phẩm hoặc quy trình mô tả cách phân tích sinh thái hiệu quả được thực hiện bởi Công ty Minh Phuong Corp. Các phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu này đã được phát triển và kết hợp việc kiểm kê chu kỳ cuộc sống với chi phí rủi ro, độc tính và chu kỳ cuộc sống kết nối với các sản phẩm.

Liên hệ : Đánh giá rủi ro môi trường và đánh giá tác động môi trường

CÔNG TY CP TV ĐẦU TƯ VÀ THIẾT KẾ XÂY DỰNG MINH PHƯƠNG

Địa chỉ: 158  Nguyễn Văn Thủ, P Đa Kao, Q 1, TPHCM

Chi nhánh: 2.14 Chung cư B1,số 2 Trường Sa, P 17, Q Bình Thạnh, TPHCM

ĐT: (08) 35146426 - (08) 22142126  – Fax: (08) 39118579 - Hotline 090 3649782 - 0907957895

Website:  www.minhphuongcorp.com    www.khoanngam.com

• nguyenthanhmp156@gmail.com  ; thanhnv93@yahoo.com.vn