Hướng dẫn lập báo cáo giám sát môi trường định kỳ

Tầm quan trọng của việc lập Báo cáo giám sát môi trường định kỳ và hướng dẫn thực hiện theo đúng quy định

Báo cáo giám sát môi trường định kỳ là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước theo dõi, đánh giá mức độ tác động của các hoạt động sản xuất, kinh doanh đến môi trường xung quanh. Việc lập báo cáo không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các nguy cơ ô nhiễm, xây dựng biện pháp giảm thiểu, kiểm soát rủi ro môi trường và nâng cao hiệu quả sản xuất bền vững. Bài viết trình bày cơ sở pháp lý, vai trò thực tiễn, cũng như hướng dẫn phương pháp thực hiện báo cáo giám sát môi trường định kỳ một cách khoa học và hiệu quả.

Từ khóa: báo cáo giám sát môi trường, quan trắc môi trường, định kỳ, đánh giá tác động, doanh nghiệp, pháp luật môi trường.

Trong bối cảnh phát triển kinh tế nhanh chóng hiện nay, nhiều ngành công nghiệp và dịch vụ phát triển mạnh, kéo theo những tác động tiêu cực đến môi trường như: ô nhiễm không khí, nước, đất, tiếng ồn, và chất thải nguy hại. Để kiểm soát và hạn chế những tác động này, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định về bảo vệ môi trường, trong đó có yêu cầu các cơ sở sản xuất, kinh doanh phải thực hiện giám sát môi trường định kỳ và báo cáo kết quả cho cơ quan chức năng.

Việc lập Báo cáo giám sát môi trường định kỳ không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn là một công cụ quản lý hiệu quả, giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời hiện trạng môi trường, phát hiện các dấu hiệu bất thường và điều chỉnh kịp thời hoạt động sản xuất. Đồng thời, báo cáo cũng là căn cứ pháp lý giúp các cơ quan quản lý nhà nước theo dõi, kiểm tra và đánh giá công tác bảo vệ môi trường của doanh nghiệp.

Báo cáo giám sát môi trường định kỳ là gì?

2.1. Khái niệm

Theo quy định tại Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT ngày 30/6/2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Báo cáo giám sát môi trường định kỳ là văn bản tổng hợp các kết quả quan trắc, đo đạc, phân tích các thông số môi trường tại một cơ sở trong một khoảng thời gian nhất định (theo quý, 6 tháng hoặc năm). Báo cáo nhằm đánh giá mức độ ô nhiễm (nếu có), sự tuân thủ các quy chuẩn môi trường và đề xuất các biện pháp xử lý phù hợp.

2.2. Đối tượng bắt buộc lập báo cáo

• Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có phát sinh chất thải ra môi trường (nước thải, khí thải, chất thải rắn…);
• Các dự án đầu tư đã được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), kế hoạch bảo vệ môi trường;
• Khu công nghiệp, cụm công nghiệp, nhà máy xử lý chất thải;
• Các cơ sở thuộc nhóm I, II, III theo phân loại về mức độ tác động môi trường.

Tại sao cần lập báo cáo giám sát môi trường định kỳ?

Theo dõi và quản lý chất lượng môi trường

Thông qua việc quan trắc định kỳ các thông số môi trường (không khí, nước thải, khí thải, tiếng ồn,…), doanh nghiệp có thể:

• Đánh giá hiện trạng phát thải tại cơ sở;
• Phát hiện các dấu hiệu ô nhiễm tiềm ẩn;
• Xây dựng kế hoạch phòng ngừa và ứng phó kịp thời với các sự cố môi trường.

Đáp ứng yêu cầu pháp lý

Lập báo cáo giám sát môi trường là nghĩa vụ bắt buộc theo quy định pháp luật. Việc không thực hiện hoặc thực hiện sai quy định có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP với mức phạt lên tới hàng trăm triệu đồng.

Nâng cao hiệu quả sản xuất, tiết kiệm chi phí

Thông qua việc kiểm soát ô nhiễm định kỳ, doanh nghiệp có thể:

• Điều chỉnh quy trình sản xuất để giảm tiêu hao nguyên vật liệu, năng lượng;
• Tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên;
• Giảm thiểu lượng chất thải phát sinh, từ đó giảm chi phí xử lý chất thải.

Khẳng định trách nhiệm xã hội và nâng cao hình ảnh doanh nghiệp

Trong xu thế phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, việc thực hiện nghiêm túc các quy định môi trường giúp doanh nghiệp:

• Tạo dựng hình ảnh tích cực với đối tác, khách hàng, cộng đồng và nhà đầu tư;
• Tăng khả năng tiếp cận thị trường xanh và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hướng dẫn thực hiện báo cáo giám sát môi trường định kỳ

4.1. Xác định kế hoạch giám sát

Trước khi lập báo cáo, doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch giám sát môi trường bao gồm:

• Các thông số môi trường cần giám sát (nước thải, khí thải, tiếng ồn, độ rung…);
• Tần suất giám sát (3 tháng/lần, 6 tháng/lần hoặc theo yêu cầu trong ĐTM);
• Vị trí, thời điểm, phương pháp và thiết bị quan trắc.

Lưu ý: Kế hoạch này phải phù hợp với nội dung trong ĐTM đã được phê duyệt.

Thu mẫu và phân tích

Việc lấy mẫu, bảo quản và phân tích mẫu phải tuân theo quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam (QCVN) và Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN). Doanh nghiệp cần hợp tác với các đơn vị có đủ năng lực (được cấp chứng chỉ VILAS hoặc công nhận ISO/IEC 17025) để thực hiện quan trắc.

Các thông số thường được phân tích bao gồm:

• Đối với nước thải: pH, BOD, COD, TSS, Amoni, Tổng N, Tổng P, kim loại nặng (Pb, Cd, Hg…)
• Đối với khí thải: bụi, CO, NOx, SO₂, VOCs…
• Tiếng ồn, độ rung tại các vị trí nhạy cảm
• Chất lượng nước ngầm, nước mặt nếu cơ sở có sử dụng hoặc xả thải ra môi trường tự nhiên

Tổng hợp kết quả và đánh giá

Dựa trên kết quả quan trắc, doanh nghiệp tiến hành:

• So sánh kết quả với quy chuẩn môi trường hiện hành (QCVN);
• Xác định mức độ vượt chuẩn (nếu có);
• Đánh giá nguyên nhân và đề xuất biện pháp khắc phục, cải tiến hệ thống xử lý.

Lập và nộp báo cáo

Báo cáo giám sát môi trường định kỳ cần được lập đúng mẫu, gồm các nội dung:

• Thông tin chung về cơ sở;
• Mô tả hệ thống xử lý môi trường đang vận hành;
• Kết quả quan trắc và phân tích mẫu;
• Đánh giá mức độ tuân thủ;
• Kiến nghị, đề xuất (nếu có);

Báo cáo được nộp bản cứng hoặc bản điện tử đến Sở Tài nguyên và Môi trường hoặc Ban quản lý khu công nghiệp (nếu cơ sở nằm trong KCN).

lưu ý và khuyến nghị

• Chủ động cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật mới về bảo vệ môi trường;
• Lưu trữ đầy đủ hồ sơ quan trắc, phiếu kết quả phân tích để phục vụ kiểm tra;
• Ưu tiên sử dụng hệ thống giám sát môi trường tự động (online) để nâng cao minh bạch;
• Đào tạo nhân sự chuyên trách để nâng cao năng lực thực hiện báo cáo nội bộ;
• Hợp tác với đơn vị tư vấn có uy tín để đảm bảo chất lượng báo cáo.

Báo cáo giám sát môi trường định kỳ là một công cụ quan trọng và bắt buộc trong hoạt động quản lý môi trường của các cơ sở sản xuất, kinh doanh. Việc thực hiện đúng, đầy đủ và khoa học báo cáo này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường sống, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Trong thời gian tới, với xu hướng tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý môi trường, các báo cáo giám sát sẽ ngày càng minh bạch, chính xác và phục vụ hiệu quả cho quá trình ra quyết định của cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước.

I. Vì sao phải lập Báo cáo giám sát môi trường định kỳ

Lập báo cáo giám sát môi trường định kỳ là để theo dõi quan trắc số liệu của mỗi công ty, đánh giá được tác động ảnh hưởng của nguồn ô nhiễm đối với môi trường giúp cho mỗi công ty ngăn chặn được những vấn đề ô nhiễm, xây dựng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm và đưa ra các giải pháp xử lý môi trường thích hợp.

II. Vậy Báo cáo giám sát môi trường định kỳ là gì ? Hướng dẫn cách làm Báo cáo giám sát môi trường định kỳ như thế nào cho đúng .

1. Căn cứ Luật Bảo vệ môi trường; căn cứ Nghị định số 80/2006/NĐ-CP ngày 09/8/2006 của Chính phủ về quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của  Luật  Bảo  vệ  môi  trường; căn cứ Nghị  định  số  21/2008/NĐ-CP ngày 28/02/2008 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung Nghị định số 80/2006/NĐ-CP; căn cứ Thông tư số 08/2006/NĐ-CP ngày 08/9/2006 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn về đánh giá tác động môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường; Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung đang hoạt động trên địa bàn thành phố thực hiện chương trình giám sát môi trường định kỳ như sau:
      Đối tượng phải thực hiện chương trình giám sát môi trường (quan trắc môi trường): các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung (sau đây gọi tắt là cơ sở) đang hoạt động và thuộc đối tượng phải lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường (theo Điều 3, Nghị định số 21/2008/NĐ-CP) và Bản cam kết bảo vệ môi trường (theo Điều 24, Luật Bảo vệ môi trường).

2. Nội dung chương trình báo cáo môi trường.

- Theo dõi số lượng, thực trạng, diễn biến các nguồn tác động tiêu cực phát sinh từ hoạt động của cơ sở đến chất lượng môi trường;
- Theo dõi lưu lượng/ khối lượng / tần suất và định kỳ đo đạc, lấy mẫu phân tích các thông số ô nhiễm đặc trưng của chất thải phát sinh từ quá trình hoạt động của cơ sở (nước thải, khí thải, chất thải rắn, chất thải nguy hại, tiếng ồn, độ rung, và các chỉ tiêu khác); tần suất đo đạc, lấy mẫu phân tích tối thiểu 03 tháng/lần.
- Định kỳ đo đạc, lấy mẫu phân tích các thông số liên quan đến các nguồn tác động tiêu cực của môi trường xung quanh cơ sở (nước mặt, nước ngầm, không khí, đất) – nếu tại khu vực của cơ sở không có trạm quan trắc chung của cơ quan nhà nước; tần suất đo đạc, lấy mẫu phân tích tối thiểu 06 tháng/lần.
- Theo dõi diễn biến và đo đạc thực trạng các yếu tố (nếu có liên quan): xói mòn, trượt, sụt, lở, lún đất; xói lở bờ sông, bờ suối, bờ hồ, bờ biển; bồi lắng lòng sông, lòng suối, lòng hồ, đáy biển; thay đổi mực nước mặt, nước ngầm; xâm nhập mặn; xâm nhập phèn; và các tác động khác (nếu tại khu vực của cơ sở không có trạm quan trắc chung của cơ quan nhà nước); tần suất đo đạc phù hợp với từng trường hợp cụ thể.
3. Báo cáo giám sát môi trường: kết quả thực hiện chương trình giám sát môi trường phải được thể hiện thông qua Báo cáo giám sát môi trường.
- Nội dung của Báo cáo giám sát môi trường: theo mẫu đính kèm.
- Nơi gửi Báo cáo giám sát môi trường: Phòng Quản lý môi trường – Sở Tài nguyên và Môi trường
- Các cơ sở thuộc danh sách phải di dời do ô nhiễm môi trường và các cơ sở được xác định gây ô nhiễm môi trường nhưng chưa hoàn thành việc khắc phục ô nhiễm phải lập và gửi Báo cáo giám sát môi trường định kỳ tối thiểu 03 tháng/lần.
Các cơ sở không thuộc hai đối tượng nêu trên phải lập và gửi Báo cáo giám sát định kỳ tối thiểu 06 tháng/lần (trừ trường hợp có yêu cầu cụ thể của cơ quan quản lý nhà nước về môi trường).
Sở Tài nguyên và Môi trường giao Thanh tra Sở và đề nghị Ủy ban nhân dân cấp huyện tiến hành xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường đối với các cơ sở không thực hiện đầy đủ và đúng quy định chương trình giám sát môi trường theo Khoản 4, Điều 27 và Khoản 1 và 2, Điều 29, Nghị định số
81/2006/NĐ-CP ngày 09/8/2006 của Chính phủ.
Sở Tài nguyên và Môi trường thông báo đến các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đang hoạt động trên địa bàn thành phố để biết và thực hiện.
Báo cáo giám sát môi trường định kỳ là loại văn bản mà các doanh nghiệp phải thực hiện theo quy định của pháp luật trong quá trình hoạt động. Nội dung chính của báo cáo này bao gồm:
• Các nguồn gây tác động môi trường ;
• Biện pháp giảm thiểu và xử lý các tác động môi trường tiêu cực đang áp dụng và kết quả đo đạc, phân tích lấy mẫu định kỳ các thông số môi trường;
• Kết luận và kiến nghị.

III. Mô tả công việc lập báo cáo môi trường :

- Đánh giá hiện trạng môi trường khu vực xung quanh dự án, khảo sát thu thập số liệu về quy mô dự án, điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội liên quan đến dự án
- Xác định các nguồn gây ô nhiễm như khí thải, nước thải, chất thải rắn, các chất thải phát sinh trong quá trình hoạt động đề án.
- Các biện pháp phòng ngừa đã và đang sử dụng.
- Lấy mẫu chất thải, nước thải, mẫu không khí xung quanh tại ống khối, mẫu đất, mẫu nước ngầm. Đánh giá chất lượng môi trường.
- Đánh giá tác động, ảnh hưởng của nguồn ô nhiễm trên đối với môi trường, xã hội và con người xung quanh khu vực dự án.
- Xây dựng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm và dự phòng sự cố.
- Đề xuất phương án quản lý, dự phòng, xử lý nước thải, khí thải, phương án thu gom và xử lý chất thải rắn.
- Trình nộp báo cáo lên cơ quan chức năng (Sở Tài Nguyên Môi Trường, Các phòng môi trường quận huyện).

IV. Các bước thực hiện lập báo cáo giám sát môi trường

4.1. Khảo sát, thu thập số liệu về quy mô Dự án
……………….
4.2 Đánh giá thực trạng diễn biến nguồn gây tác động không liên quan đến chất thải
…
4.3 Xây dựng các biện pháp giảm thiểu và xử lý các tác động môi trường tiêu cực đang áp dụng
Mô tả khát quát công nghệ giảm thiểu và xử lý, đánh giá hiệu quả giảm thiểu và xử lý đang áp dụng ……………………..
4.4 Kết quả đo đạc, phân tích lấy mẫu định kì các thông số môi trường
…………………
4.5 Kết luận và kiến nghị
……

V. Đối tượng cần lập Báo cáo giám sát môi trường định kỳ

Các dự án phải lập báo cáo giám sát môi trường định kỳ bao gồm tất cả các cơ sở sản xuất, khu công nghiệp, khu dân cư, khu đô thị, các trung tâm thương mại, nhà xưởng… đã có giấy xác nhận cam kết bảo vệ môi trường, giấy xác nhận đề án bảo vệ môi trường, giấy phê duyệt đánh giá tác động môi trường.
Các doanh nghiệp đã đi vào hoạt động trong các ngành sản xuất kinh doanh đều phải tiến hành làm báo cáo giám sát môi trường định kỳ :
• 3 tháng/1lần đối với các cơ sở thuộc danh sách phải di dời do ô nhiễm môi trường và các cơ sở được xác định gây ô nhiễm môi trường nhưng chưa hoàn thành việc khắc phục ô nhiễm.
• 6 tháng/1lần đối với các cơ sở không thuộc hai đối tượng trên (hoặc theo yêu cầu từng địa phương).

GỌI NGAY -  0903649782 - 028 35146426 

ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN MIỄN PHÍ

CÔNG TY CP TV ĐẦU TƯ VÀ THIẾT KẾ XÂY DỰNG MINH PHƯƠNG

Địa chỉ: 28B Mai Thị Lựu - Khu phố 7, Phường Tân Định, TP.HCM

Email: nguyenthanhmp156@gmail.com